اویل نیوز:سعید معیدفر(جامعهشناس و استاد دانشگاه) در مقاله ای نوشت:
طی سالهای اخیر، خروج نخبگان از کشورهای در حال توسعه به کشورهای توسعهیافته بارها زنگ خطر را برای مسئولان امر به صدا درآورده است. با وجود آنکه مسئولان در تمامی این سالها با کم توجهی از کنار این موضوع رد شدهاند، انتشار سالیانه آمارهایی از خروج دانشجویان و افراد تحصیلکرده و مهاجرت این افراد، نگرانیها از آینده رشد علمی کشور را چندین برابر میکند. انتشار تازهترین گزارش صندوق بینالمللی پول حاکی از خروج سالانه حدود 180 هزار ایرانی تحصیلکرده به امید زندگی و موقعیت شغلی بهتر از کشور است. همچنین، بنا بر گزارش این سازمان، مهاجرت این تعداد از افراد به معنای خروج حداقل 50 میلیارد دلار ارز از کشور است. به باور من، در کشور ما موضوع مهاجرت نخبگان از قاعده کلی مهاجرت تبعیت میکند. به این معنی که، در بحث مهاجرت ما با دو پدیده کشور مبدا و کشور مقصد روبهرو هستیم. زمانی که جاذبه کشور مقصد بیش از کشور مبدا است و میزان دافعه در کشور مبدا بیش از جاذبه ماندن و اقامت در کشور است، افراد تصمیم به مهاجرت میگیرند.
در واقع، هنگامی که به دلیل شرایط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی زمینه و زیرساختهای لازم برای فعالیت و حضور نخبگان مهیا نیست، افراد ترجیح میدهند تا با مهاجرت و زندگی در کشورهای توسعهیافته از فرصتهای اقتصادی، رفاهی، آزادیهای اجتماعی و موقعیتهای اجتماعی، فرهنگی و رفاهی بهتر برخوردار شوند. به طور حتم، در این میان فضای اجتماعی و علمی حاکم بر دانشگاهها در کنار شرایط اجتماعی موجود جامعه بر روند مهاجرت و تمایل افراد تحصیلکرده به خروج از کشور تاثیر گذار است.
به اعتقاد من، در حال حاضر، کمتر کسی را میتوان یافت که به منفعلبودن فضای دانشگاهها در سالهای اخیر اذعان نکند. در واقع، بهرغم ادعای مسئولان بر تقویت کرسیهای آزاداندیشی در دانشگاهها و حضور فعال اساتید و دانشجویان، دانشگاهها همواره در زمینه تعامل و تفکر با دنیای بیرون از خود با مشکل روبهرو بودهاند ضمن اینکه، دانشگاههای ما فاقد محیط زنده و با نشاط و البته پویا در زمینههای علمی هستند. به این موارد باید عملکرد ضعیف و بعضاً سیاسی وزارت علوم طی چند سال اخیر را اضافه کرد. به طور حتم، تمامی این موارد در کنار هم موجب افزایش دافعه فعالیتهای آموزشی و فرهنگی در دانشگاهها و افزایش جاذبه برای مهاجرت و ادامه روند آموزشی در سایر کشورها شده است. به اعتقاد من، با ادامه این روند، احتمالاً در سالهای آینده با مهاجرت بیشتر نخبگان و رشد این روند روبهرو هستیم. فارغ از تمامی این موارد، من بر این باورم که استیضاح وزیر علوم در روزهای اخیر با تمامی حواشی خود بر روند مهاجرت نخبگان تاثیر گذار است. در واقع، اقدام مجلس گامی بود در راستای اظهار نظر برخی از مسئولان در سالهای گذشته که پدیده مهاجرت یا فرار نخبگان را امر چندان مهمی نمی پنداشتند و بر این باور بودند که با نخبگانی که در کشور ماندهاند میتوان کشور را ساخت. مسلماً، برخوردهایی از این جنس میتواند شرایط اجتماعی موجود را بیش از پیش پیچیده کند
منبع: آرمان